De eigenaar van de camping waar we het afgelopen weekend van het prachtige weer in Brugge genoten had duidelijk onderzoek gedaan in zijn poging om het schoon te houden. Het is een veel voorkomend probleem op campings: mensen gedragen zich vaak anders dan ze thuis doen. Prominent geplaatst rond het smetteloze sanitair waren deze geprinte A4’tjes:
Dit volgt op onderzoek van Bateson et al (2006) (of artikel) die ontdekten dat kantoormedewerkers het meest geneigd waren hun koffie te betalen wanneer er ogen naar hen keken, zelfs al was het maar een foto van ogen. Dezelfde groep ontdekte ook dat ogen zwerfafval verminderden, zelfs zonder een bericht dat mensen aanspoorde geen afval op straat te gooien (Ernest-Jones et al, 2010), en dat ogen fietsdiefstal verminderen (Nettle et al, 2012).
In het toiletgebouw werd de boodschap om de faciliteit schoon te houden versterkt door het feit dat het al zo schoon was. Dit toonde aan dat iedereen naar de boodschap had geluisterd. De sociale normen zetten je blijkbaar onder druk om de kleine moeite te nemen om niet de uitzondering zijn die het verprutst en toch vuil maakt. Dit volgt op de parkeerplaatssexperimenten van Cialdini, waarbij mensen eerder een flyer onder hun voorruit op de grond gooien wanneer anderen dit overduidelijk ook hebben gedaan (tenzij iemand in een schone omgeving zaken op de grond gooit).
Het is moeilijk om het effect van de spiedende ogen (“Big Brother is watching you”) en de sociale normen (“Iedereen houdt het hier schoon, dus doe ik het ook maar”) te scheiden, hoewel Bateson et al (2013) lijkt aan te geven dat de ogen meer kracht hebben. De ogen werken namelijk ongeacht of de normen in het gebied rommel toestaan of niet. Het is in elk geval de moeite waard om de ogen eens te proberen wanneer er ‘pro-sociaal gedrag’ is dat je wilt aanmoedigen!